Të gjithë e njohim njëri-tjetrin
--------------------------------------
Bota është prapëseprapë tepër e vogël. Ndoshta dhe ti je vetëm tre hapa larg Usama Bin Laden-it nëse për shembull njeh dikë që njeh një islamist i cili ka marrë pjesë në mbledhjen e islamistëve të organizuar nga Bin Ladeni në Shqipëri.

Gjashtë shkallë ndarjeje

Psikologu i Universitetit të Harvard'it Stanley Milgram tregoi në vitin 1967 sesi të gjithë njerëzit në botë ndodhen vetëm 5 hapa prej njëri-tjetrit, pra i ndajnë gjashtë shkallë. Ai arriti në këtë përfundim përmes një eksperimenti që bëri duke dërguar disa letra në adresa të gabuara. Personave që u erdhën letrat iu desh të gjenin personat e vërtetë të cilëve iu adresohej letra.

Studimi i tij është kritikuar vitet e fundit, por idea që solli ky studim, sipas të cilit të gjithë njerëzit në botë janë të lidhur me njëri-tjetrin përmes një rrjeti të njohurish (kontaktesh), ka mbijetuar.
Pjesën më të madhe të rrjeteve shoqërore është e vështirë për t´i përkufizuar, si dhe ka një farë mëdyshje mbi se në cilat raste me të vërtetë kemi njohje ndërmjet njerëzish.

Një rast i qartë njohjeje midis njerëzve është ai i trajtuar në një studim të kryer nga një grup studiuesish suedezë të universitetit të Stokholmit së bashku me bashkëpuntöret e tyre amerikanë mbi rrjetin seksual të suedezëve.
Studiuesit përdorën në studimin e tyre një pyetësor i cili iu parashtrua 2 810 suedezëve. Pyetjet kishin të bënin me numrin e personave me të cilët të pyeturit kishin pasur seks vitin e fundit dhe numrin e kontakteve seksuale përgjatë tërë jetës së tyre.
Nga trajtimi i përgjigjeve përmes një modeli matimatikor u shfaq një monstër e qartë. Pjesa më e madhe kishte pasur vetëm pak partnerë. Ndërsa një grup i vogël doli të kishte pasur një numër tepër të madh kontaktesh seksuale. Dikush kishte pasur deri në 600 partnerë.
Që një pjesë e vogël e të pyeturve mbizotëronin numrin e përgjithshëm të kontakteve seksuale mund të ishte me interes për shembull për qeverinë nëse kjo do të donte të dilte me informacione për një seks më të sigurtë. Në këtë rast është e rëndësishme të mbërrihen ata që janë më së tepërmi aktivë nga ana seksuale pasiqë veprimet e tyre kanë një rëndësi të madhe për përhapjen e mundshme të sëmundjeve seksuale.

Sot studiuesit studiojnë rrjete brenda fushave të ndryshme si p.sh. në diturinë shoqërore, biologji, matematikë dhe fizikë. Një rrjet është si një pëlhurë merimange e thurur në mënyrë të tillë ku shumë fije bashkohen në pika kontakti, ose nyje, të cilat gjithashtu janë të lidhura midis tyre përmes hallkash.

Rjetet që cilësojnë marrëdhëniet shoqërore janë të ndërlikuara. Një mënyrë për ta kuptuar më mirë një sistem të tillë është të hetosh se si ky është i thurur. Nëse arrihet të shihet se si pjesë të ndryshme të këtij sistemi të ndërlikuar janë të lidhura me njëra-tjetrën atëherë mund të gjejmë aty përgjigjen mbi sesi një rrjet i tillë do të sillej ndaj një ndikuesi apo sa i brishtë është vetë sistemi.

Rrjetet e rastitësishme

Një rrjet i rastësishëm tregon të ashtuquajturin ndarjen Poison. Bëhet fjalë për një term matematikor që tregon se si pjesa më e madhe e nyjeve kanë pothuajse të njëjtën numër hallkash ndërsa një pjesë e vogël kanë disa më tepër apo disa më pak. Një shembull i tillë është harta e rrugëve ku qytetet janë nyjet dhe rrugët janë hallkat.

Rjetet e zhveshur

Rrjetet si ai seksual hyjnë tek rrjetet e zhveshur. Ky lloj rrjeti dallohet nga të tjerat në atë që pjesa më e madhe e nyjeve të tij (njerëzit, në rastin e rrjetit seksual) janë të lidhura midis tyre përmes një numri të vogël hallkash. Ndërsa një grup i vogël nyjesh kanë një numër tepër madh lidhjesh me të tjerat.
Vitet e fundit, grupe të ndryshme studiuesish kanë treguar se pikërisht rrjetet e zhveshura janë më të zakonshme nga çfarë mendohej, pavarësisht nëse kanë të bëjnë me mënyrën e thurjes së internetit apo me mënyrën e bashkëveprimit të pjesëve të një qelize.

Shpeshherë nevojitet një numër tepër i madh të dhënash për të pasur një ide se me çfarë lloji rrjeti kemi të bëjmë.

Në www (world wide web rrjeti mbarëbotëror) faqet janë vetë nyjet ndërsa lidhjet që janë bërë nga këto faqe për në faqe të tjera janë hallkat. Albert-László Barabási, që është profesor fizike në universitetin Notre Dame në Indiana të SHBA-së, së bashku me trupën e tij ka studjuar pikërisht këtë rrjet mbarëbotëror. Ata ndërtuan një robot kërkues i cili mblidhte të dhëna. Për çdo faqe që roboti gjente, këqyrte numrin e hallkave që sillnin për tek kjo faqe dhe numrin e hallkave të kësaj faqeje që të çonin për në faqe të tjera. Kur u analizuan të dhënat që solli roboti doli se www ishte një rrjet i zhveshur.
Edhe vetë interneti, nyjet e të cilit janë kompjuterat e lidhur në linjë dhe hallkat janë kabujt që i lidhin, është rrjet i zhveshur.

Një rrjet i zhveshur është edhe vetë trafiku ajror i një vendi. Pjesa më e madhe e aeroporteve kanë vetëm disa hallka, lidhen vetëm me pak aeroporte, por një numër i vogël i aeroporteve kanë lidhje me shumë aeroporte të tjera.

Një rrjet i zhveshur është i fortë. Edhe sikur të prisheshin disa nyje të tij rrjeti do të vazhdonte të egzistonte. Mund të hiqen deri më 80 % të pikave të kontaktit të një rrjeti të zhveshur pa e shkatërruar vetë rrjetin. Por kjo vlen vetëm për rastin kur nyjet që do të hiqeshin do të ishin zgjedhur rastësisht. Nëse do të hiqeshin me qëllim nyjet e mëdha, që kanë më tepër hallka, atëherë do të mjaftonte të hiqeshin pak të tilla që rrjeti të shkatërrohej.

Studimi mbi mënyrën e bashkëveprimit të rrjeteve të proteinave mund të çonte në krijimin e ilaçeve më të mira. Nëse do të njiheshin mirë rrjetet e qelizave do të bëhej e mundur të goditej ajo proteinë e ndonjë virusi, apo sëmundjeje që do sillte efektin më të vogël në rrjedhjen natyrore si dhe efekte më të vogla anësore.

Sjellja është vendimtare
----------------------------------------------

Njeriu krijon një mendim mbi dikë, që përpara se të këmbehen fjalët e para. Përshtypja e parë është vendimtare. Një paraqitje e vetësigurtë është ligj i artë për ata persona që duan të duken si njerëz të këndshëm. Dhe sigurisht që një gentleman i vërtetë duhet të dijë se si lidhet sic duhet një kravatë.

Në cdo qytet gjerman ofrohen kurse për mënyrën e sjelljes. Madje shumë prindër i dërgojnë fëmijët e tyre gjatë pushimeve verore në kurse të tilla.

Së pari observohet mënyra e dhënies së dorës. Dora nuk duhet shtrënguar shumë fort por as shumë butë. Në asnjë mënyrë nuk zgjatet dora e lagur me djersë. Dhe sigurisht që personi duhet parë në sy ndërkohë që i shtrëngohet dora.

Pas një kokteji mbetet gjithmonë një copë akulli. Disa njerëz e marrin dhe e lëpijnë atë. Dicka e tillë nuk duhet bërë sepse bën zhurmë dhe nuk duket bukur. Dhe nuk duhet pirë me një frymë, duke bërë zhurmë e deri në fund.

Patatja nuk duhet shtypur në asnjë mënyrë me pirun dhe telefonata gjatë drekës janë tabu.