Gazmend Paja: Im atë më ka hapur shumë porta

Si lindi tek ju dëshira për t’u bërë aktor humori?
-Faktikisht nuk bëj vetëm humor. Kam luajtur dhe në disa drama, kështu që përcaktimi më i saktë është për tu bërë aktor. Pjesëmarrja në skenë daton shumë herët, në moshën 7 vjeçare në një dramë të atyre viteve e quajtur “Dosja 63” dhe më pas me Hajrije Rondon në një dramë që quhej “Shqetësimet e një mjeku” e më pas rruga ime ka vazhduar me një prani gati të përhershme pranë babait.
Pra, flasim për një profesion të detyruar apo të dëshiruar?
-Besoj se flitet për një krahëqafje të dëshiruar.
Nëse nuk do të i**** djali i një aktori do ta merrnit këtë profesion?
-Këtë nuk e di, dhe është diçka e diskutueshme. Mendoj se duke e analizuar hollësisht mund të them se ka një lidhje gjenetike, pra një lloj geni, por dhe të mësuarit me skenën skalitën tek unë dëshirën e vetme për të marrë këtë profesion. Mendoj se në këtë ardhmëri timen ka një rëndësi të padiskutueshme lidhja shpirtërore që kam me tim atë. Jemi mësuar shumë të diskutojmë me të dhe veçanërisht për profesionin, megjithëse kur flitet për profesionin ai është pak nervoz. Është kritizer i madh, vetëm se në fund i harron të gjitha dhe bëhet tjetër njeri, babaxhan.
Fakti që ka në majë të gjuhës kritikën dhe vetëm kritikën ju bezdis?
- Mendoj se nuk do të bëja dot pa këtë bezdi të domosdoshme. Jam mësuar me këtë mënyrë diskutimi dhe duke e ditur që është për të mira të punës, e përtyp si një ushqim që më rrit.
Kjo do të thotë që ju nuk jeni euforik dhe ju pëlqejnë lëvdatat?
-Sa më shumë rritem aq më shumë arrij të mësoj të fshehtat e tim eti. Tani e di që kur ai më vë notën 6-të, realisht është një tetë e merituar. Pse jo dhe 9-të. Pastaj jeta ka nevojë për balancim. Ka plot njerëz që të dhurojnë lëvdata pa kursim, dhe në njëfarë mënyre unë preferoj ato me kursim të tim eti.
Po mamaja sa pjesë ka në këto vlerësime?
-Mamaja ka pjesën e saj të rëndësishme. Duke qenë një vlerësim ose kritikë e sinqertë besoj se vlerësimi i saj ka rëndësi të madhe. Ne në përgjithësi në familje i diskutojmë shumë sikletet dhe arritjet e njëri tjetrit. Mund t’ju them që para se të hyja në spektaklin “Portokalli” unë kisha një siklet të madh. Fakti që çdo javë duhet të dalësh me një pjesë të re, ishte një peshë shumë e madhe për mua. E kapërceva falë ndihmës së njerëzve të mi. Jam shumë i lidhur me motrën, vëllain, dhe prindërit e mi. Komunikojmë shumë me njëri tjetrin.
Ndihesh mirë në “Portokalli”?
- Spektakli është i përmasave të mëdha, ku shpenzohet shumë dhe mbi të gjitha ka një shikueshmëri që i kapërcen kufijtë e Shqipërisë. Është i vetmi spektakël ku artisti vlerësohet mirë dhe materialisht. Kështu që ndjehem mirë.
Mes kolegëve a ka cic-mice apo kontradikta?
- Jo. Në përgjithësi ajo është si një familje e madhe ku secili ka vendin e vet. Sigurisht që ka ambicie, por janë ambicie që shkojnë në realizimin e figurës së secilit. Më shumë se egoja profesionale, jo. Kur mbaron puna, jemi shumë të shoqërueshëm me njëri tjetrin.
Nuk besoj se “Portokallia” përbën ambicien tuaj. Ku doni të arrini?
-Mua më pëlqen shumë kinemaja. Do doja të bëja karrierë në kinema sepse ka të gjitha elementët për të të bërë më elitar. Ka publik më të zgjedhur, të bën më personazh, nuk konsumohet shpejt dhe është dhe më fitimprurëse.
Ju thatë që dalja e parë në skenë ju pa në një dyshe me babanë tuaj dhe dalja finale është përsëri me babanë tuaj. Nga ndryshojnë këto dy momente që i përkasin të kaluarës dhe të tashmes?
- Mendoj se është një stres i madh puna me të. Ai është shumë rigoroz në lidhje me punën dhe ka një merak të madh. Sigurisht që kur kam qenë i vogël, ndoshta dhe bindja ka qenë më e madhe. Pastaj në atë kohë gjërat vlerësoheshin ndryshe. Ndërsa tani kam vënë re se im atë kishte një mënyrë tjetër pune nga ajo që kemi ne. Unë me partnerin tim, Erandin punonim, por pas një kohe të caktuar ndalonim, ndërprisnim gjithçka dhe zbrisnim për një kafe. Im atë, psh, nuk e toleronte dot këtë lëshim. Mendoj se në këtë rastin e fundit, stresi më i madh ishte i tij. Raporti që ai ka me publikun gjithnjë e shqetëson si profesionist.
Udha juaj në art a ka qenë më e lehtë falë babait, falë mbiemrit tuaj?
-Pa dyshim, që po. Im atë më ka hapur shumë porta. Por unë nuk bëj gjë tjetër vetëm që përpiqem të justifikoj portat që më hapen nga ky emër i mirë. Pra, përveç privilegjit kam dhe një përgjegjësi të dyfishtë. Im atë më ka ndihmuar shumë, por dhe unë jam përpjekur me shumë korrektësi dhe përgjegjshmëri për të justifikuar besimin e dhënë.
Momenti më delikat i jetës suaj?
-Ka qenë hyrja në Akademinë e Arteve. Në momentin që do merrja pjesë në konkurs, im at nuk erdhi asnjëherë të kapte pedagogët dhe ti thoshte: ky është djali im. Mirë bëri. Më tha: Nëse e meriton, do e marrësh. Deri në momentin që mora vesh që kisha hyrë në akademi ishte një luftë e tmerrshme me veten dhe me fatin. Tani sigurisht është një moment i vështirë, i kapërcyer.
Je zemëruar atëherë që nuk ndërhyri?
-Zënë, jo. Por i kërkova shpjegime. Vazhdoj të bindem që kishte të drejtë.
Kur do ja jepni lamtumirën beqarisë?
-Kur të jetë momenti. Kam shumë plane të tjera. Kam përshtypjen se karriera është në plan të parë. Pastaj jam goxha i ri.
Meqë ra fjala sa vjeç jeni?
-Jam i ditëlindjes 1978.
Sa ka ndikuar të qenit artist në jetën tuaj?
-Në ç’kuptim?
Ju thatë se e zotëroni veten të mos bëni gabime. Është veti e aktrimit apo jo?
-Të qenit aktor është brenda meje. Siç është dhe të qenit i disiplinueshëm. Besoj se më shumë se pjesë e profesionit, është pjesë e edukimit tim.

Familja gjithnjë është konsideruar si djepi ku përkunden ninullat e së ardhmes së një brezi. Në një bisedë baba e bir, tashmë të rritur, arrin të gjesh refrenin e duhur të mirëkuptimit jo vetëm nga ana profesionale por dhe nga ajo njerëzore. Nëse gjithnjë është ngritur në piedestal kulti i mëmësisë, roli i babait duket se po evidentohet gjithnjë e më shumë në familjet shqiptare. Kjo marrëdhënie deri diku e ngurtësuar në vitet e mëparshme, është modernizuar dhe pse jo ngritur në kultin e duhur, ku ruhet dhe tradicionalja, por mbi të gjitha mbizotëron mirëkuptimi dhe dashuria për njëri tjetrin. Mes dy artistëve, njëri në majë të karrierës së tij artistike dhe tjetri në lindje vëren fillin e transmetimit organik të një geni natyral, por mbi të gjitha të bazuar mbi komunikimin. E pra, fjala e ngritur në profesion mes dy artistëve duket se është kthyer në një element bashkëjetese dhe suksesi. Këtë mund ta kuptoni lehtë teksa do të lexoni intervistat e marra nga dy protagonistët tanë të këtij numri babë e bir, Luftar dhe Gazmend Paja. Luftar Paja prej vitesh është bërë i njohur me karakteret e tij të interpretimit jo vetëm në teatër por dhe kinematografi, ndërsa i biri, Paja i Riu, sapo ka filluar të ecë në udhën e të atit.

Luftar Paja: Në familjen time nuk janë lëkundur asnjëherë marrëdhëniet

Si e përjetuat situatën e zgjedhjeve? Stimuloi ndopak stres tek ju?
- Jo. Ka ardhur një moment që më duket se u mësuam me këto beteja të pambarimta dhe duket se nuk më bën shumë përshtypje ky pozicionim mes vijave të zjarrit (qesh).
Po ju artistët jeni “tifoza” të politikës?
- Duam apo s’duam ne, kemi një tipar përkatësie. Pas një analize që i kam bërë vetes, mendoj se artisti i përket të gjithëve. Kjo do të thotë që nuk ka anësi. Vetëm mendoj që artisti duhet të jetë i matur në lidhje me krahët e politikës.
Nuk mendoni se politika të bën më potent, më lavdiplotë më në modë? Rastet kanë treguar që disa artistë kanë bërë karrierë?
-Artisti ka nevojë të fitojë duartrokitjen e publikut dhe jo të ngjyrimit politik. Nëse do të bëjë artistin duhet t’i përkushtohet këtij pasioni, nëse duhet ti kushtohet politikës duhet të jetë rigorozisht i përkushtuar ndaj saj. Nuk mund të jesh dhe “prift dhe hoxhë”.
Me sa di, dikur ju keni qenë deputet?
-Po. Në një periudhë të shtetit monist. Unë nuk isha specialist i ndonjë fushe juridike apo ekonomike, për t’u marrë me legjislacionet. Isha thjesht një artist dhe ai shtet kështu e kishte ndërtuar politikën e tij. Struktura e Kuvendit të atëhershëm popullor përmbante njerëz të të gjitha fushave e profesioneve. Ai kishte minatorin, artistin, ekonomistin, blegtorin, juristin, blegtorin. Politika e asaj kohe mbulonte të gjitha sferat dhe nuk mbulonte asgjë (qesh).
A mendon se ajo detyrë ju ndihmoi më shumë në karrierë. Ju dha më shumë potencë në skenë, në familje apo në shoqëri?
- Populli shqiptar më ka njohur si artist. Asnjëherë nuk më ka njohur si politikan apo si deputet. S’kam qenë ndonjëherë i kulisave, unë.
Ju kam vënë re që përshëndesni shumë njerëz. Dukeni një njeri shumë popullor. Është kështu ?
-Origjina ime, gjeneza siç i thonë këto të sotmit, është mbështetja tek njerëzit e thjeshtë, sepse atje kam gjetur avenirin tim. Është më mirë të bisedosh e të qash hallet me njerëzit e thjeshtë se sa të shtiresh me shtresa që nuk të takojnë e nuk i përballon dot.
Kjo do të thotë që thjeshtësia është karakteristikë e juaja?
Besoj se po. Kam patur dhe vërejtje nga të tjerët, bile kjo punë është kthyer në histori. Për mua thoshin: të gjithë artistët vijnë në ora 9.00 në punë dhe niseshin gjysëm ore para. Ndërsa Luftari niset në 6.00, dhe prapë nuk ia del dot të vijë në orar (qesh).
Fjaloseshe me njerëzit kështu?
-Me të gjithë.
Është një tipar krejt i çuditshëm. Jetojmë në një kohë kur nuk përshëndetemi me fqinjët, kur përtojmë t’i flasim të njohurve dhe kur interesi është bërë udhërrëfyes i shoqërive tona. Duhet të bini ndesh me këtë kohën e sotme, kohën moderne?
-Demokracia ka të mirat e saj, ashtu siç ka dhe të këqijat e veta. E mira sepse çliroi njerëzit nga disa tutela dhe dhunime, por të këqijat janë në marrëdhëniet njerëzore. Është ftohur vëllai me vëllamë. Dhe kur ndjehen si të huaj bijtë e një gjaku kush po pyet më për komshinjtë dhe për lagjen. Nuk kam nostalgji për të shkuarën, por di të them që nëse ndodhte një vaki shkonin të gjithë fqinjët dhe ato të pallateve matanë për të shoqëruar njeriun që nuk kthehet më në këtë botë. Ndërsa sot si pa gjë të keq ndodh ngjarja në katin e tretë dhe ai banori i kateve të mësipërme e të poshtme nuk do të dijë se çfarë ka ndodhur. Kjo mua nuk më pëlqen dhe më bezdis. Fundi i fundit jetojmë në një komunitet, jemi njerëz dhe qajmë hallet me njëri-tjetrin dhe fundi tragjik ka nevojë për njerëz. Për mua kjo është një minus i madh i kësaj shoqërie.
Ndonjëherë burrat janë të çuditshëm. Janë të shoqërueshëm jashtë shtëpisë dhe zevzekë dhe prepotentë brenda familjes. Ju besoj se duhet ta ruani virtytin e mirëkuptimit dhe në atë tempull?
-Është karakteristik e genit tim ta quaj diçka të vështirë shtirjen. Duke qenë se janë artificializma i kam lënë gjithnjë jashtë vetes. Jam vetvetja si brenda dhe jashtë shtëpisë.
Me kë konfidoheni më shumë?
Në përgjithësi në familje ne arrijmë të gjejmë konsensus. Nuk them që çdo gjë më shkon vaj, pasi në familje ka konflikte. E rëndësishme është që këto konflikte të mos arrijnë deri në antagonizëm. Kur thotë populli: zorrët e barkut dhe trazohen. Familja ka probleme. Sot grindemi, nesër biem dakord, pasnesër përqafohemi. Kjo është jeta. Në përgjithësi në familje nuk kam patur probleme që të lëkunden marrëdhëniet.
Lëshoni ju pe, apo keni një bashkëshorte tolerante?
Marrëdhëniet janë reciproke. Gruaja bëhet e urtë kur unë kam forcë argumentuese. Sigurisht, unë urtësohem kur gruaja ka forcë argumentuese. Nuk ka rëndësi kush është i urtë e kush i butë, por kush është më bindësi.

Jam kritik ndaj djalit

Normalisht keni kaluar disa periudha të jetës: keni qenë më i ri, martesa, fëmijët, dhe tani nipër e mbesa. Janë shtuar problemet me rritjen e fëmijëve?
Prindi sa është i ri vuan me çerdhe e kopshte, shkollën të mësuarit. Sa më shumë të vjetrohet prindi aq më të mëdha bëhen telashet. Se në fund të fundit sa më shumë thyhet mosha aq më shumë rriten meraket. Fëmija dhe 5 vjeç dhe 50 vjeç para babait mbetet fëmijë, në kuptimin e drejtë të fjalës. Çlirohesh nga disa detyrime financiare por detyrimet morale shtohen. Varet si të bie vajza me dhëndrin, djali ka një problem, mbesa ka një hall. Shtohet gjithçka.
Domethënë sa më shumë rritet mosha aq më shumë rriten sikletet?
Deri sa të mbyllësh sytë nuk ka pushim dhe nuk shteron dot meraku për fëmijët.
Meqë ra fjala. Ju keni një djalë të martuar. I ka rënë nusja e mirë apo jo?
-Për mua është e mirë. Unë si djalin si nusen i trajtoj njëlloj dhe me shumë dashuri. Nuk jemi sharë me njëri-tjetrin.
Ju keni interpretuar në një pjesë teatrale të quajtur “Pjata prej druri”. A e mendoni ndonjëherë si realitet një lloj pleqërie të tillë?
-“Pjata prej druri” trajton një temë që Amerika e ka trajtuar që në vitet 50 të shekullit të kaluar. Autori, Edmond Morris me përshtatjen që i bëri regjisori Gëzim Kame, tregon sikur autori ka jetuar këmbëkryq me hallet e shqiptarëve. Kështu që unë jam dakord me gjithë atë trajtim që i bën autori kësaj drame. Sepse këtyre njerëzve, këtij trualli, këtij babai, kësaj nëne kësaj familjeje çfarë i ke bërë do ta pësojë. Ajo dramë të tregon të mos i trajtosh të tjerët në mënyrën më tinëzare dhe dashakeqëse sepse një ditë do të bjerë kokës, pikërisht në momentin që je i dobët dhe i pamundur. Për të mos arritur tek ajo pjata prej druri, shoqëria duhet ti thërrasë mendjes.
Më duket se më shumë se problem i shoqërisë është problem i familjes, apo jo?
-Çdo gjë është e lidhur. Nuk e di a keni dëgjuar ndonjëherë të ketë universitete për karaktere. Kjo është çështje karakteri. Një familje me baza të shëndosha, siç thotë dhe populli: mos më fol për atë familje se është oxhak. Pra ajo e ka nisur mbarë që në gen. Një familje që nuk e ka nisur mbarë që në gen, nuk është oxhak është buxhak.
Kohët e fundit në ekran ka lindur një yll i ri që i përket familjes Paja. Kjo do të thotë se tymi po shkon drejt, në oxhakun tuaj?
-Ai është pjesë e genit tim.
Pjesë e oxhakut?
-Pjesë e oxhakut, jo e buxhakut. Jam i kënaqur për një gjë, që deri tani vazhdon e dëgjon. Dhe njeriu është i lumtur kur blen dhe matet shumë kur shet. Të parët tanë e kanë mallkuar njëri-tjetrin me shprehjen: Paç vetëm para. Sa më shumë mall të fusësh në shtëpi aq më i pasur je. Sa më shumë mall të nxjerrësh nga shtëpia aq më i dobët je. I zoti është ai që blen shumë, dhe shet, vetëm kur duhet të shesë.
Si jeni ndjerë në momentin kur Gazi ka vendosur të ndjekë rrugën tuaj?
-Ai është aktivizuar që në moshën 7 vjeç në skenë. Premisat e tij ishin të mira, ndaj dhe e përkraha në këtë udhë. Mendoj se ai sa e ka nisur. Unë sot jam një aktor që në bagazhin e jetës sime mbush 46 vjet që interpretoj në skenë dhe nuk i vë vetes etiketën aktor. Vetëm koha e tregon këtë gjë.
Kjo do të thotë se komplimentet ndaj tij mungojnë?
-Jo, nuk ia bëj. Unë e kam pjesë të shpirtit tim atë. Por dhe veten time e kam parë gjithnjë me sy kritik, asnjëherë me sy euforik.
Si ndjehesh kur e sheh të interpretojë?
-Kam dhe unë sadisfaksionin tim, kam dhe unë kënaqësinë time, ashtu siç kam dhe pakënaqësitë e mia.
Le të themi që është djalë i mirë?
-Le ta gjykojnë të tjerët. Por me këto parametra që ka, them se kam djalë të mirë.
Ndonjë pëllëmbë…ka ndodhur ta gjuash?
-Këtë e them me shumë sinqeritet. Deri më sot e kam sharë e kam bërë copë po pëllëmbë nuk i kam futur.
As djalit tjetër?
-Ai e ka ngrënë ndonjë.
Atëherë më duket se Gazin e ke mbajtur me hatër?
-Dhe ai është shumë i dashur dhe i mirë, por ka qenë më çapkën. M’i ka kaluar mua kufijtë. Ndërsa me të merrem vesh. Ky mi di pikët e dobëta.
Por njeriu ka momente që nevrikoset dhe do ta shpreh brutalisht agresivitetin e tij. Si është mënyra juaj?
Gjatë kohës që ka qenë për të ngrënë pëllëmbën nuk ka shprehur brutalitetin. Sot që është bërë zot i vetes dhe kur ka ndërmend unë i përmend kufirin tim dhe e ka këtë edukatë, të mos kundërshtojë.
Kjo do të thotë që dhe gruaja e di kufirin?
-Në përgjithësi nuk acarohem në një shkallë të atillë sa të krijojë probleme.

analiza e intervistes

Tani mbas kaq vitesh, kur njeriu brenda tij është përsosur edhe profesionalisht, ai ende vijon të mos ndalojë... Përkundrazi, me një përvojë të madhe mbi supe, ku ka pritur e përcjellë breza por edhe etapa të ndryshme “historish” ai tregon se ka mbetur sërish po ai personazhi i dikurshëm me shumë karizëm dhe thjeshtësi. Kohët kanë ndryshuar, e megjithatë atij i është dashur që përveç përshtatjes me një tjetër realitet të ruajë të pacenuar edhe “filozofinë” e jetës së tij: atë të dashurisë për njerëzit. Ja pse, ai ende s’arrin ta pranojë lehtë ftohtësinë e marrëdhënieve njerëzore që ka filluar të bëhet tendencë gjithnjë e më shumë edhe tek ne shqiptarët. Ai, artisti i madh, që kënaqësinë e merrte gjithnjë nga njerëzit e thjeshtë duket se ndjen shpesh mall për ato kohë kur jeta kishte më shumë ritëm, më shumë mundësira takimesh e çastesh të përbashkëta. E ndoshta pikërisht për këtë,duket se i lexohet një dëshirë e lehtë për të treguar se ai dhe të gjithë njerëzit kanë nevojë për njëri-tjetrin, për t’iu gjendur në çaste të vështira dhe nevojash njerëzore. Ai mund të kalojë kohë pa fund me të tjerët, duke ndarë gëzime e shqetësime me ta, por nuk është njeriu që e lejon lehtë kohën t’i rrjedhë pa dobi. Këtë ai e tregon jo vetëm me punën e tij, por edhe me kërkesat që shfaq ndaj të birit, për të dhënë më të mirën dhe pa u dehur nga sukseset.

analiza e intervistes

Ai është rritur në një atmosferë të veçantë familjare, i rrethuar jo vetëm nga dashuria prindërore por edhe nga pasioni që i ushqehej për artin. Të tilla momente nuk do të kalonin pa lënë gjurmë në rritjen e artistit të ardhshëm. I përkëdhelur, por edhe i kontrolluar prej dëshirës së të atit për t’i dhënë më të mirën, ai ka ditur t’i shfrytëzojë këto mundësi në favor të tij. Ka qenë veçse një fëmijë kur ka provuar të luajë përkrah të atit, ka njohur autorë të mëdhenj të letërsisë dhe filmit, e kështu ka ardhur krejt natyrshëm edhe dëshira e tij për t’iu përkushtuar këtij arti. I vetëdijshëm për privilegjet e trashëguara nga mbiemri që mban, ai nuk heziton aspak të tregojë se ndjehet gjithashtu i përgjegjshëm për ta ruajtur të tillë imazhin e familjes, dhe për t’i mbajtur të hapura portat që e kanë ftuar drejt kësaj udhe. Nuk i vjen keq që ndoshta shumë herë i duhet të identifikohet si bir i artistit të njohur, pasi e respekton figurën e të atit, e megjithatë lexohet lehtë ambicia e tij e mirë për të merituar gjithë çka arrin në jetë. Me të tillë ambicie ekuilibron edhe arritjet e tij, të cilat e bëjnë të ndjehet edhe kërkues ndaj vetes.